Μια ευχάριστη έκπληξη ήταν το φυλλάδιο της Ιεραρχίας «προς το λαό», που με ομόφωνη απόφαση της Ιεράς Συνόδου διαβάστηκε στους ναούς την Κυριακή 19/12/10. Με σκληρή γλώσσα εκφράζει την αντίθεσή της στη σημερινή κατάσταση: «Η χώρα μας φαίνεται να μην είναι πλέον ελεύθερη, αλλά να διοικείται επί της ουσίας από τους δανειστές μας … Δηλώνουμε ότι είμαστε μια χώρα υπό κατοχήν». Κατηγορεί την πολιτική ηγεσία ότι «ουσιαστικά υπονόμευσε τα πραγματικά συμφέροντα της χώρας και του λαού» και ότι «καλλιέργησε τις πελατειακές σχέσεις μόνο και μόνο γιατί είχε ως στόχο την κατοχή και τη νομή της εξουσίας». Αναφέρει ότι «για πολλούς οικονομολόγους η παρούσα κρίση είναι κατασκευασμένη», προφανώς ενστερνιζόμενη αυτή την άποψη. Η έκπληξη προέρχεται από το γεγονός ότι μέχρι τώρα ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος συνέπλεε με την κυβέρνηση και το Πατριαρχείο, που ακολουθούν την αμερικανική πολιτική.

Δύο, νομίζουμε, είναι οι βασικοί λόγοι αυτής της μεταστροφής. Ο πρώτος είναι η απελπιστική οικονομική κατάσταση στην οποία περιέρχονται συνεχώς μεγάλες κοινωνικές ομάδες. Η Εκκλησία οφείλει να εκφράσει αυτούς τους ανθρώπους και να τους συμπαρασταθεί (συσσίτια κ.λπ.), διαφορετικά θα χάσει την επαφή με το πλήρωμά της. Ο δεύτερος είναι η φανερή επιδίωξη των ξένων δανειστών-προστατών ν’ αποδυναμώσουν κάθε θεσμό που διαφοροποιεί και στηρίζει τον ελληνικό λαό, ακόμη και τους συντηρητικούς θεσμούς, όπως η Εκκλησία. Έστω και με τη μορφή ερωτήματος καταγγέλλεται ότι οι απαιτήσεις των «κυριάρχων-δανειστών μας … αφορούν και στην πνευματική και πολιτιστική φυσιογνωμία της Πατρίδας μας …Την ενότητα μεταξύ των ποιμένων και του λαού έχουν στόχο οι έμποροι των λαών», για να μπορέσουν να τον υποτάξουν.

Στους δύσκολους αυτούς καιρούς ευχής έργο θα ήταν η συνεχής και δυναμική παρουσία της Εκκλησίας στην κοινωνία στο πλευρό κάθε αδυνάτου, εναντίον κάθε μορφής εκμετάλλευσης και αδικίας, όπως επιτάσσει η κοινωνικά απελευθερωτική ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση. Αυτό, όμως, προϋποθέτει τον εκδημοκρατισμό της Εκκλησίας, κάτι που δε διαφαίνεται, δυστυχώς, στον ορίζοντα.

Το διάγγελμα, πάντως, ήταν μια θετική συμβολή στην έκφραση της αντίθεσης του ελληνικού λαού προς το μνημόνιο, παρά τις εξισορροπιστικές κινήσεις του Αρχιεπισκόπου που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν. Γι’ αυτό ήταν απαράδεκτη η στάση των περισσοτέρων κομμάτων της αριστεράς (ΚΚΕ, ΣΥΝ, ΔΗΜ.ΑΡ. κ.λπ.), που, αντί να συγχαρούν την Ιεραρχία (διατυπώνοντας τις δικαιολογημένες επιφυλάξεις τους), βρήκαν μόνο κακές κουβέντες να πουν. Αν δε μιλούσε η Εκκλησία για το μνημόνιο, θα την κατηγορούσαν (δικαίως). Τώρα που μίλησε πάλι ενοχλήθηκαν! Μήπως γιατί δεν έχουν πλέον το μονοπώλιο της έκφρασης της λαϊκής αντίδρασης κατά του μνημονίου ή μήπως γιατί κατά βάθος δεν ενδιαφέρονται ή δε θέλουν να καταργήσουν το μνημόνιο;